In twee uur behandeld in plaats van twee weken: het startsein is gegeven voor twee klinische studies waarbij leverkankerpatiënten daadwerkelijk behandeld gaan worden met de hybride C-boog. Het apparaat, een uitvinding van UMC Utrecht, versnelt en versoepelt radio-embolisatie. Dit project maakt deel uit van het IMAGIO-consortium, dat nu een IHI-subsidie van maar liefst 24 miljoen euro heeft ontvangen van de Europese Unie en haar partners.
Radio-embolisatie is een vorm van inwendige bestraling om patiënten met leverkanker of uitzaaiingen in de lever te behandelen. De behandeling wordt gegeven aan vrijwel uitbehandelde patiënten. Denk aan mensen die niet meer kunnen worden geopereerd, of patiënten die niet meer of slecht reageren op chemotherapie. Via de lies of de pols injecteert de radioloog, onder plaatselijke verdoving, radioactieve bolletjes in de leverslagader. De ingreep neemt, normaal gesproken, dus met de ‘traditionele’ C-boog, een tot twee weken in beslag, waarvoor de patiënt twee keer naar het ziekenhuis moet komen. Met de vernieuwde, hybride C-boog is de patiënt al in één sessie van ongeveer twee uur klaar met de behandeling.
Minder opereren
Hugo de Jong (hoogleraar Klinische Fysica Radiologie en Nucleaire Geneeskunde) van UMC Utrecht is de bedenker van de vernieuwde, hybride C-boog. “Als klinisch fysici zijn we veel betrokken bij nieuwe therapieën. Opereren was de oude, standaardmanier om mensen te behandelen, wat natuurlijk heel ingrijpend is. De nieuwe manier is om minder invasief te werk te gaan door maar één gaatje of helemaal geen gaatje te maken”, legt Hugo uit. Maar dan moet je natuurlijk wel goede apparatuur hebben om naar binnen te kijken en de ingreep te volgen. Hugo vervolgt: “We ontwikkelen en onderzoeken dergelijke apparaten hier al jarenlang, bijvoorbeeld op het gebied van MRI (zoals de welbekende MR-Linac), CT, röntgen en echo ofwel ultrageluid.”
Professor Hugo de Jong
De C-boog werkt met röntgen. Het apparaat helpt de radioloog tijdens radio-embolisatie om de bloedvaten en het weefsel rondom de leverslagader goed in beeld te brengen. Hugo: “Ik bedacht me jaren geleden opeens: radio-embolisatie zou een stuk makkelijker en sneller kunnen gaan voor de patiënt als de C-boog meerdere functies tegelijk kan uitvoeren. Want het is nu een intensief traject, vooral als je bedenkt dat patiënten vaak al erg ziek zijn.”
Eerst proefprocedure
Waarom duurt radio-embolisatie normaal gesproken zo lang? Dat komt omdat eerst een proefprocedure moet worden uitgevoerd om zeker te weten dat de bolletjes goed en veilig in de lever terechtkomen. “Ze moeten bijvoorbeeld niet doorschieten naar de maag of longen, wat kan zorgen voor serieuze schade aan deze organen”, legt Hugo uit.
Tijdens de behandeling ligt de patiënt onder de C-boog. Via een kleine incisie in de lies of pols wordt een katheter ingebracht. Met behulp van de röntgenbeelden kan de radioloog precies zijn werk doen. Aftakkingen van de leverslagader die niet rechtstreeks naar de lever gaan, worden eventueel dichtgemaakt. Om te testen of via het slangetje één veilige weg naar de lever loopt, wordt vervolgens een lage dosis radioactieve bolletjes ingespoten en de daadwerkelijke behandeling nagebootst.
Na twee weken terugkomen
Na de proefingreep in de ochtend wordt de incisie dichtgemaakt. Vervolgens gaat de patiënt ’s middags naar de nucleaire afdeling voor een SPECT-scan. Zijn alle aftakkingen van de leverslagader goed dicht? Zijn er geen bolletjes buiten de lever terechtgekomen? Komen de bolletjes op de goede plek terecht? Als blijkt dat de proefbehandeling goed is verlopen, komt de patiënt binnen zo’n twee weken terug voor de daadwerkelijke ingreep. Dan wordt opnieuw een incisie gemaakt, en begint de hele procedure opnieuw, maar dan met een hogere dosis straling.
Live beelden
Door de hybride C-boog wordt dit hele behandelingstraject dus aanzienlijk verkort. Die combineert namelijk het werk van de traditionele C-boog met de SPECT-scan. Dat levert een enorme verlichting van de behandeling voor de patiënt op, met minder onzekerheid en spanning. Plus: er hoeft ook maar één keer een incisie te worden gemaakt, en de patiënt kan tijdens de ingreep op één plek blijven liggen. Hugo: “Ook vermijden we het risico dat de tumor in twee weken tijd is veranderd. De kanker kan zich namelijk snel ontwikkelen omdat de patiënten al zo ziek zijn.” Door het nieuwe apparaat kan de radioloog nu eveneens gebruikmaken van duidelijkere, live beelden. “Zo kan de radioloog continu bijsturen. Hij/Zij ziet bijvoorbeeld direct of hij het slangetje anders moet leggen, of dat hij/zij meer bolletjes moet toedienen.”
Klinische trials van start
Zo’n tien jaar geleden alweer begonnen Hugo en zijn collega’s met het bouwen van diverse prototypes van een nieuwe C-boog. Met een daarvan zijn ze uiteindelijk verdergegaan. De afgelopen periode is de hybride C-boog getest op praktische toepassing en veiligheid tijdens een patiëntstudie. Nu kan, dankzij de nieuwe IMAGIO-subsidie, de volgende stap worden genomen: tijdens twee klinische studies (met elk twaalf patiënten) gaat de daadwerkelijke behandeling van A tot Z uitgevoerd worden. Hugo werkt daarbij samen met medeaanvragers Maarten Smits (interventieradioloog), Marnix Lam (nucleaire geneeskundige) en Martijn Dietze (onderzoeker).
Eerst worden de software en hardware van het apparaat nog iets aangepast. De TU Delft gaat verder in de toekomst helpen om het apparaat compacter te maken, zodat het makkelijker kan worden verplaatst en/of geïntegreerd in bestaande machines.
Meer toepassingen
“Het hele project duurt vier jaar, we hopen over een jaar daadwerkelijk te gaan behandelen, in het meest gunstige geval. Het voorbereiden van de klinische trials is een zorgvuldig en uitvoerig proces, waar we nog druk mee bezig zijn. Voor deze studie moeten we goed kijken welke patiënten het beste in aanmerking komen voor de trials”, vertelt Hugo.
Ondertussen biedt de hybride C-boog mogelijk ook al perspectief voor andere aandoeningen. Hugo: “Het apparaat zou ook hartkatheterisatie kunnen verbeteren. We hebben kortgeleden een andere beurs ontvangen om dat idee voorzichtig uit te gaan werken.”
Wat is IMAGIO?
Binnen het IMAGIO-consortium (Imaging and advanced guidance for workflow optimization in interventional oncology) werken zo’n 30 publieke en private partijen samen aan minder invasieve, beeldgerichte therapieën bij longkanker, leverkanker en wekedelentumoren/sarcomen. Naast UMC Utrecht en TU Delft, werken bijvoorbeeld ook LUMC, MUMC+ en Radboudumc binnen IMAGIO aan projecten. IMAGIO heeft nu in totaal een subsidie van 24 miljoen euro ontvangen van Innovative Health Initiative (IHI), een publiek-privaat samenwerkingsverband tussen de Europese Unie en Europese farmaceutische partners.
Lees in dit persbericht meer over de subsidie en het IMAGIO-consortium.
Lees in dit IHI-nieuwsbericht meer over de vijf projecten, waaronder IMAGIO, die subsidie ontvangen.
Kan ik meedoen aan deze studie?
De klinische studie met de hybride C-boog is nog niet gestart. Mogelijk geschikte patiënten worden herkend en aangedragen tijdens een multidisciplinair overleg. Vervolgens worden de patiënten door hun eigen behandelend arts benaderd met de vraag of ze deel willen nemen. Wanneer de klinische trial start, is nog niet bekend. Het zal in elk geval nog één tot twee jaar duren.
Dit project wordt ondersteund door de Joint Undertaking (JU) van het Innovative Health Initiative onder subsidieovereenkomst nr. 101112053. De JU ontvangt steun van het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon Europe van de Europese Unie en de lifescience industrieën die worden vertegenwoordigd door COCIR, EFPIA, EuropaBio, MedTech Europe en Vaccines Europe.
Disclaimer: IMAGIO wordt gefinancierd door de Europese Unie, de particuliere leden en de bijdragende partners van de gemeenschappelijke onderneming IHI. Opvattingen en meningen zijn echter uitsluitend die van de auteur(s) en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van bovengenoemde partijen. Geen van de bovengenoemde partijen kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.
